بررسی ناقلی زوجین
بررسی وضعیت ناقلی زوجین از نظر موتاسیون‌های شناخته شده مرتبط با بیماری‌های اتوزوم مغلوب موجود در خانواده
مواردی وجود دارد که عضو مبتلای خانواده که مشکوک به بیماری ژنتیکی بوده است، فوت شده و تا زمان قبل از فوت مورد بررسی ژنتیکی و شناسایی جهش قرار نگرفته است. همچنین در اغلب این موارد نمونه خون از افراد مبتلای فوت شده در دسترس نمی‌باشد. در چنین مواردی درصورتی که بر اساس شرح‌حال اخذ شده و آنالیز شجره‌نامه، شک قوی به ابتلای فرد فوت شده به بیماری ژنتیکی با الگوی اتوزومال مغلوب و یا وابسته به جنس وجود داشته باشد امکان استفاده از تکنیک‌های توالی‌یابی نسل جدید جهت بررسی وضعیت ناقلی والدین از نظر موتاسیون‌های شناخته شده مرتبط با بیماری وجود دارد.
محدودیت‌ها:
این بررسی فقط مختص بیماری‌های شناخته شده‌ای است که با الگوی وراثتی اتوزومال مغلوب و یا وابسته به جنس مغلوب به ارث می‌رسند و هیچ بیماری دیگری با سایر الگوهای وراثتی در این آزمایش مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
در این آزمایش صرفاً جهش‌های شناخته شده بیماری‌زا و یا جهش‌هایی با بیماری‌زایی قطعی در ژن های مرتبط با بیماری موجود در خانواده که هر دو زوج ناقل آن ها باشند، بررسی می شوند و سایر واریانت ها (تغییرات) با بیماری‌زایی نامعلوم و یا جهش‌های ناشناخته تا این زمان مورد بررسی قرار نمی گیرند.
در صورت عدم شناسایی جهش بیماری‌زا در این آزمایش، این نتیجه صرفاً منجر به کاهش ریسک از گروه پر خطر به گروه با خطر متوسط شده و به هیچ وجه تضمین کننده عدم ابتلای فرزندان بعدی به بیماری‌های ژنتیکی و ارثی نخواهد بود.
از آنجایی که در این آزمایش صرفاً جهش‌های شناخته شده در ژن های مرتبط با بیماری موجود در خانواده بررسی و گزارش می شوند، حتی در صورت طبیعی بودن نتایج، همچنان این احتمال وجود دارد که زوجین، ناقل جهش‌های جدید (که تاکنون شناسایی نشده است) بوده و در نتیجه فرزندانشان در معرض خطر بیماری خواهند بود (به میزان ریسک پایه متناسب با ازدواج خویشاوندی).
پوشش (Coverage) این تست ۱۰۰% نیست. به این معنی که ممکن است جهش بیماری‌زا در فرد مورد بررسی وجود داشته باشد اما این تکنیک به دلیل محدودیت‌های شناخته شده در آن، قادر به شناسایی جهش نباشد.
این آزمایش برای تشخیص جهش‌های نقطه ای و حذف ها و مضاعف شدگی های کوچک DNA در مناطق کد کننده ژنوم (اگزون ها) و بخش اندکی از DNA غیر کد کننده همراه آنها (حدود ۲۰bp از هر طرف) طراحی شده است، بنابراین گزارش نهایی حاوی هیچ اطلاعاتی در مورد قسمت های دیگر ژن ها از جمله بخش های تنظیمی نیست.
این آزمایش قادر به تشخیص افزایش تکرار های سه تایی و ناهنجاری های کروموزومی مانند اختلالات تعدادی و ساختاری کروموزوم ها و حذف ها و مضاعف شدگی های بزرگ DNA نمی‌باشد.
توانایی این آزمایش برای تشخیص دادن واریانت های جزیی (به عنوان مثال موزاییسم سلول های سوماتیک) محدود است. واریانت هایی که در کمتر از ۵۰% از سلول های هسته دار بیمار وجود داشته باشند، قابل تشخیص نیستند.
بررسی وضعیت ناقلی زوجین در ازدواج خویشاوندی
مواردی وجود دارد که افراد دارای نسبت خویشاوندی با هم ازدواج کرده و به دلیل ریسک پایه بالای محاسبه شده برای احتمال ابتلای فرزندان به بیماری‌های ژنتیکی, ناهنجاری ها و عقب ماندگی ها، مایل هستند قبل از اقدام به بچه دار شدن از میزان احتمال ناقل بودن خود برای موتاسیون‌های عامل این نوع بیماری ها و ناهنجاری ها مطلع شوند.
در این موارد امکان غربالگری ژنتیکی و تعیین وضعیت ناقلی زوجین از نظر موتاسیون‌های شناخته شده مرتبط با بیماری‌های اتوزوم مغلوب با استفاده از تکنیک نسل جدید تعیین توالی وجود دارد.
در این تست وضعیت ناقلی زوجین از نظر دو گروه از بیماری‌های زیر مورد بررسی قرار می گیرند:
بیماری‌های شایع توصیه شده توسط ACMGG/ACOG شامل:
هموگلوبینوپاتی ها
آتروفی عضلانی نخاعی
فیبروزکیستیک
سندرم Xشکننده
اختلالات ژنتیک شناخته شده دارای الگوی وراثت اتوزومال مغلوب و وابسته به جنس مغلوب. در این تست در مجموع تعداد ۴۲۱۰ ژن شناخته شده مرتبط با بیماری ها مورد آنالیز قرار می گیرند. این ژن ها شامل موارد زیر می باشند:
گروه بیماری ها تعداد ژن ها
ناتوانی ذهنی و تاخیر تکامل ۱۴۳۱
اختلالات نورولوزژک ۷۵۱
اختلالات متابولیسم ارثی ۷۰۴
دیسفورفیسم و دیسپلازی ۵۱۹
اختلالات قلبی- عروقی ۴۱۸
اختلالات کلیوی ۴۱۱
اپی لپسی ۴۰۷
اختلالات هماتولوژیک ۳۹۴
اختلالات غدد درون ریز ۳۳۹
اختلالات پوستی ۳۲۳
بیماری‌های ارثی چشم ۳۱۶
اختلالات سیستم ایمنی ۲۷۸
اوتیسم ۲۳۶
اختلالات گوارشی ۲۱۴
نقص شنوایی ۲۰۵
آتاکسی های ارثی ۱۷۶
دیسپلازی اسکلتال ۱۷۲
اختلالات تنفسی ۱۳۱
اختلالات کانال های یونی ۵۹
محدودیت‌ها:
این بررسی فقط مختص بیماری‌های شناخته شده‌ای است که با الگوی وراثتی اتوزومال مغلوب و یا وابسته به جنس مغلوب به ارث می‌رسند و هیچ بیماری دیگری با سایر الگوهای وراثتی در این آزمایش مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
در این آزمایش صرفاً جهش‌های شناخته شده بیماری‌زا و یا جهش‌هایی با بیماری‌زایی قطعی که هر دو زوج ناقل آن ها باشند، بررسی می شوند و سایر واریانت ها (تغییرات) با بیماری‌زایی نامعلوم و یا جهش‌های ناشناخته تا این زمان مورد بررسی قرار نمی گیرند.
در صورت عدم شناسایی جهش بیماری‌زا در این آزمایش، این نتیجه صرفاً منجر به کاهش ریسک از گروه پرخطر به گروه با خطر متوسط شده و به هیچ وجه تضمین کننده عدم ابتلای فرزندان این خانواده به بیماری‌های ژنتیکی و ارثی نخواهد بود.
از آنجایی که در این آزمایش صرفاً جهش‌های شناخته شده بررسی و گزارش می شوند، حتی در صورت طبیعی بودن نتایج، همچنان این احتمال وجود دارد که زوجین، ناقل جهش‌های جدید (که تاکنون شناسایی نشده است) بوده و در نتیجه فرزندانشان در معرض خطر بیماری خواهند بود (به میزان ریسک پایه متناسب با ازدواج خویشاوندی).
پوشش (Coverage) این تست ۱۰۰% نیست. به این معنی که ممکن است جهش بیماری‌زا در فرد مورد بررسی وجود داشته باشد اما این تکنیک به دلیل محدودیت‌های شناخته شده در آن، قادر به شناسایی جهش نباشد.
این آزمایش برای تشخیص جهش‌های نقطه ای و حذف ها و مضاعف شدگی های کوچک DNA در مناطق کد کننده ژنوم (اگزون ها) و بخش اندکی از DNA غیر کدکننده همراه آنها (حدود ۲۰bp از هر طرف) طراحی شده است، بنابراین گزارش نهایی حاوی هیچ اطلاعاتی در مورد قسمت های دیگر ژن ها از جمله بخش های تنظیمی نیست.
این آزمایش قادر به تشخیص افزایش تکرارهای سه تایی و ناهنجاری های کروموزومی مانند اختلالات تعدادی و ساختاری کروموزوم ها و حذف ها و مضاعف شدگی های بزرگ DNA نمی‌باشد.
توانایی این آزمایش برای تشخیص دادن واریانت های جزیی (به عنوان مثال موزاییسم سلول های سوماتیک) محدود است. واریانت هایی که در کمتر از ۵۰% از سلول های هسته دار بیمار وجود داشته باشند، قابل تشخیص نیستند.